Бидний амьдралд тулгамдаж буй асуудал мэдээж хэрэг олноос олон байгаа. Тэр тусмаа нүднээ ил харагдаж, сэтгэл эмзэглүүлж байгаа шийдүүштэй асуудлыг бид заримдаа анзаараагүй, анзаарсан ч арилгахын төлөө ямар нэгэн алхам хийж төвдөөгүй юм уу эсвэл хэдий сэтгэл чармайлт байвч шийдэж чадахгүй асуудал байдаг. Эдгээрийн нэг нь яах аргагүй дунд сургуулийн  сурагчдын хичээлдээ ирж очих гачлант замын тухай. Өмнө нь “АЭ” үүрийн харанхуйгаар гэрээсээ гараад гудамжны нохойд ээрүүлэн хөлдөж осгохоо шахан автобусны буудалд ирсний эцэст кондуктор ах эгч нартаа нүд үзүүрлэгдэн, загнуулан байж хичээлдээ ирдэг хүүхдүүдийн талаар “Харанхуйд бүдчих сургуулийн замаар” асуудал дэвшүүлсэн цуврал сурвалжлага нийтэлж байсан болохоор ямар замын тухай өгүүлж буйг маань манай уншигчид сайн мэдэж байгаа байх. “Харанхуйд бүдчих сургуулийн зам”-ын мөрөөр олон уншигчид бидэнд хандан, сэтгэл эмзэглэж явдаг тухайгаа мөн яаж шийдэж болох талаар санал бодлоо ирүүлсээр “Сурагчдыг автобустай болгоё” гэсэн сэдэв болон өргөжсөн билээ. Энд манай уншигчид ядахдаа бага ангийн сурагчдыг автобустай болгох талаар санал гаргасан. Зарим нэг төрийн бус байгууллагууд ч дэмжиж буйгаа илэрхийлэн холбогдох яамнаас ч татгалзахгүй байгаа илэрхийлсэн. Гэхдээ харамсалтай нь энэ хичээлийн жилд л лав энэ талаар ямар нэгэн ажил эхлүүлэх, шийдэл гаргах боломжгүй байгаа бололтой юм билээ. Хүмүүсийн сэтгэлийг хамгийн ихээр эмзэглүүлж байгаа нүдийг нь олсон асуудал ямагт олон нийтийн дэмжлэгийг авч чаддаг. Тэр ч утгаараа “Сургуулийн автобус” хэлэлцүүлгийг олон нийт дэмжиж буйгаа илэрхийлсээр байгаа.

Хамгийн бахархууштай хүүхэд багачууд маань өөрсдөдөө тулгараад байгаа хүнд асуудлаа тодорхойлж, хамтдаа шийдэл хайхаар санал боловсруулсан байна. Гэхдээ багачууд маань юун түрүүнд оюутан ах эгч нар шигээ үнэгүй автобусаар зорчъё гэсэнгүй, одоо байдал ямар байгаа талаар судалгаа хийж, байж болох хувилбаруудаар саналаа нэгтгэж “Иргэн” төсөлд ирүүлжээ. Энэхүү төслийг Соросын сангийн дэмжлэгтэйгээр 1996 оноос хойш хэрэгжүүлж байгаа. Сүүлийн хоёр жилд сурагчдын боловсруулсан төслөөс шилдгийг нь танилцуулж байгаа. Энэ жилийн хувьд нйислэлийн 53 дугаар сургуулийн 7,8 дугаар ангийн сурагчдын бэлтгэсэн “Орлогогүй сурагч-Төлбөртэй нийтийн тээвэр” төсөл судалгаа олны анхаарлыг татжээ. Тэд энэ сэдвийг хөндөхийн чиглэлийн автобус болгонд сууж, судалгаа хийж, кондуктор ах эгч нараасаа ярилцлага авч, бүр тооцоо хийж үзжээ. Тэдний хийсэн судалгаагаар бол нийт автобусаар зорчигчдын ердөө 25 хувь нь л дунд сургуулийн хүүхдүүд. Гэхдээ бага ангийн хүүхдүүдээс бусад нь 200 төгрөг төлдөг. Нэгэнт хөнгөлөлттэй үнээр зорчдог учраас үнэгүй зорчих болоход автобусны компаниудын орлогод төдийлөн нөлөөлөхгүй. Гэхдээ хүүхдүүд үнэгүй зорчих хүслээ л эн тэргүүнд тавьсангүй. Томчуудаас яавал хүүхдүүд кондукторуудад загнуулан нүд үзүүрлэгдэхгүйгээр сургуульдаа ирж очих боломжтой байж болох талаар санаа тавиач ээ гэж хүсч байгаа аж. Тэд асуудлыг тал бүрээс нь нарийвчлан боломжтой хувилбар, эерэг болон сөрөг талуудыг дүгнэн гаргасан байна лээ. Тухайлбал, дунд сургуулиудыг өөрсдийн гэсэн автобустай болгох нь аюулгүй байдал талаасаа давуу талтай ч бензин шатахуун, жолоочийн цалин хөлс гэх мэтээр зардал ихтэй. Нөгөө талаасаа нь хүүхдүүд зөвхөн сургуульдаа ирж очихоос гадна хотын захын хорооллын хүүхдүүд төвийн хүүхдүүдтэй л адил мэдээлэл авч, төвд зохиогдож буй уралдаан тэмцээн, сургалт л дугуйланд оролцох боломжоор хангагдах ёстой гэхчилэн бүх сайн муу талуудыг дүгнэж, цэгнэж үзжээ. Ердөө л арваадхан настай хүүхдүүдийн боловсруулсан энэ төсөл, асуудалд дүн шинжилгээ зэрэг нь анхаарал татам чамбай болж. Бүр бид бусдад ямар нэгэн санхүүгийн дарамт үзүүлэхгүй, төрөөс мөнгө гуйхгүй байхыг хичээж, бүх үйл ажиллагаагаа бусдын эрхийг зөрчихгүй, хуульд нийцүүлэн явуулж байгаа гэж подхийтэл тайлбарлаж байгаа юм. Нийслэлийн 53 дугаар дунд сургуулийн сурагчид энэхүү төслөө Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын дэргэдэх “Иргэний танхим”-аас зохион байгуулдаг “Бид иргэн” нэвтрүүлгээр танилцуулж байгаа юм. Энэхүү нэвтрүүлгийг өнөөдөр Боловсрол суваг телевизээр 22.30 цагаас нэвтрүүлнэ. Та эндээс хүүхдүүд ямар санал дэвшүүлж байгааг сонирхон үзээрэй. Мөн энэ талаар бид дараагийн дугаартаа дэлгэрэнгүй мэдээлэл хүргэх болно.

Мөн нэвтрүүлгээр дээр дурдсан “Иргэн” төсөлд шалгарсан гурван баг өөрсдийн төслөө танилцуулна. Үүнд “Аварга” дунд сургуулийн багачууд тамирчин хүүхдүүд спортын бэлтгэлээ хангахын тулд дунд сургуулийн хичээлийн ерөнхий программын тамирчдын ачаалалд тохируулан уян хатан болгох, 92 дугаар сургуулийнхан өөрсдийнхөө санаачлагаар хоёрдагч түүхий эд цуглуулан сургуулиа хогийн савтай болгож байгаа, цаашдаа өөрсдийнхөө хүчээр ямар ажил хийж болох тухайгаа танилцуулна. Та бүхэн өнөөдөр орой Боловсрол суваг телевизээр хүүхдүүд ямар санал бодолтой, ямар төсөл хэрэгжүүлж байгаа талаар үзэж, бас санал бодлоо нэмэрлээрэй.