Дэлхийн шатрын 39 дүгээр олимпиад ОХУ-ын Ханты-Мансийск хотноо үргэлжилж байна. Өчигдөр зургадугаар тавилд манай эрэгтэйчүүдийн баг 28 дугаар ширээнд чансааны 49-т жагссан Австралийн багтай тоглов. Харин эмэгтэй шатарчид 26 дугаар ширээнд Шри Ланкийн багтай тус тус өрсөлдлөө. Шри Ланкийн баг чансаагаараа 89 дүгээрт бичигджээ. Дугаар шилжих мөчид тоглолт эхэлж байв. Манай шатарчин бүсгүйчүүд энэ тэмцээнд чансаагаараа 31 дүгээрт жагссан. Гэвч таван өргийн дараахь байдлаар ердөө л таван оноотой 52 дугаар байрт байна. Оюуны спорт өндөр хөгжиж байгаа манай улсын хувьд энэ нь тун тааруу амжилт. Яагаад вэ гэж үү. Манай шатарчид энэ битгий хэл амжилт үзүүлэх бүрэн боломжтой. Т.Энхцаг тэргүүтэй шатрын холбооны удирдлагууд буруу бодлого барьснаас болж шилдэг тамирчид нь энэ олимпиадад оролцож чадалгүй үлджээ. Манай улсын шатарчид тодорхой шалтгааны улмаас тэмцээн бүрт орж чаддаггүй. Уг чанартаа бол сүүлийн тэмцээнд оролцсон амжилтаар нь тамирчдаа сонгон шалгаруулбал манай улсын системд илүү ойртох юм.  Шатрын олимпиадыг дөрөв, тавхан орны шатарчин өрсөлдсөн сурагчдын ДАШТ-ээс дорд үзлээ гэж үү. Ийм нэг жишээ байна. Сурагчдын ДАШТ-д оролцсон А.Энхтуулыг ивээн тэтгэсэн мөртлөө тэмцээнүүдээ үл хайхарч байгаа нь холбооны удирдагчийн гаргах ёстой араншин мөн үү гэж асуумаар. Үгүй ядаж улсын аварга шалгаруулах тэмцээнээ хүртэл ивээн тэтгэж чадахгүй тамирчдаасаа хураамж авч, түүгээрээ шагнал төдийхөн зүйл хийж хуурч байгаа нь арай л дэндүү. Арай л биш юм аа. Бид 39 дүгээр олимпиадад 31 битгий хэл өндөр чансаатай оролцох боломжтой байлаа. Өөрөөр хэлбэл, эхний 25 дугаарт багтахуйц рейтингтэй багийг манай улсын бүсгүйчүүд бүрдүүлж болох байв. Уг нь улсын аварга шалгаруулах тэмцээний нийлбэрээр тамирчдаа сонгоно гэсэн систем манай улсад үйлчилдэг. Гэвч эрх ашгийн зөрчлөөс болоод тэгсэнгүй. Шатрын холбоо сонгон шалгаруулалтаа буруу хийсний балгаар бүсгүйчүүд маань байж болох үзүүлэлтээсээ хоёр дахин бага амжилттай тэмцээнийг үргэлжлүүлж байна. Шатрын спорт сулхан хөгжсөн Шри Ланк, Бангладеш болон хар тивийнхэнтэй л өрсөлдөн хожиж байна шүү дээ. Багийн бүрэлдэхүүнээ буруу сонгосноос болж бид юу алдав гэдгийг хамгийн эхний өргийн тоглолтоос харж болно. Чансаагаараа манай шатарчдыг тэргүүлж байгаа их мастер Б.Мөнгөнтуулыг Туркментэй хийсэн тоглолтод өнжөөсний балгаар тэнцээ хийж орхив. Манай шатарчдыг удирдаж яваа хоёр нөхөр Т.Энхцаг болон шатрын холбооны ерөнхий нарийн бичгийн дарга Сумьяа бодвол Туркменийг хэт басамжилсан юм байлгүй дээ. Спорт бол цэвэр өрсөлдөөний талбар байдаг. Хэн нэгнийг басах хэрэггүй. Хэрвээ энэ тоглолтод зөв хүнээ тоглуулсан бол манай баг хожиж болох байв. Өмнө нь ч гэсэн манайхан энэ улсын багтай тэнцэж байсан. Харин үүнийг нь удирдаж яваа хүмүүс нь мэддэг болов уу. Бас чансаа дэндүү доогуур Шведийн багт 3:1-ээр хожигдсон. Арай ч дээ. Багийн спорт гэж юу байдгийг мэдэхгүй хүмүүсийн алдаа. 2100-аас дээш чансаатай шатарчидтай таарахад л манайхан дийлдэж байх жишээтэй. Монголын эмэгтэйчүүд 52 дугаарт бичигдэхүйц амжилт гаргах шатарчид биш шүү. Сурагчдын дэлхийн аварга болсон А.Энхтуул “би гуравдугаар ширээнээс хөдлөхгүй шүү” хэмээн “хаазалсан” сураг дуулдсан. Ингэхэд түүнийг хаана суулгахыг хэн мэдэх хэрэгтэй юм бэ. А.Энхтуул уу, дасгалжуулагч гэж яваа Т.Энхцаг уу. Гэтэл дэлхийн аварга А.Костенюк гуравдугаар ширээнд тоглож байгаа. Оросууд дэлхийн аваргаа хүндлээд ямар ширээнд тоглох саналыг нь авчээ. Дасгалжуулагч нь түүнд бэлтгэл тааруу байгааг нь анхааруулсан гэнэ. Тэгээд дэлхийн аварга “Би энэ удаад бэлтгэл муу байгаа учраас улсынхаа эрх ашгийг бодоод гуравдугаар ширээнд сууя” гэжээ. Дэлхийн шилдгүүдээс манай зарим нэг залуу тамирчид үлгэр дууриал авч байхад илүүдэхгүй биз. Үүнээс гадна дасгалжуулагчийн асуудал энэ тэмцээнд нөлөө үзүүлж байна. Дасгалжуулагч авч явалгүй ерөнхийлөгч нь өөрөө багаа удирдаад явна гэдэг байж боломгүй бүдүүлэг алдаа юм. Бодоод үз дээ. Бусад орныхон лав гайхаж, бас шоолж байгаа даа. Хөөрхий монголчуудад дасгалжуулагч олдохгүй шатрын холбооны ерөнхийлөгч нь тамирчдаа хөтөлж явна гээд л. Уг нь манайд гайгүй сайн дасгалжуулагч бий. Гэхдээ тэднийг холбоо нь дэмжиж өгөхгүй байна. Өөрөөр хэлбэл, холбоо нь дасгалжуулагч нартайгаа уялдаа холбоо алга. Жишээ дурдахад манай улсад анх удаа болсон гранпри тэмцээнд хойд хөршөөс 15 мянган ам.доллараар дасгалжуулагч хөлсөлж Б.Мөнгөтуулын бэлтгэлийг хийлгэсэн гэдэг. Гэтэл өнөөх нь арав хүрэхгүй хоног хэдэн юм хэлж өгөөд тэмцээн эхлэхийн өмнө яваад өгч байгаа юм. Үүний оронд монголынхоо хэдэн дасгалжуулагчид 1000 ам.доллар өгсөн бол тэд бүх мэдлэгээ Б.Мөнгөнтуулд зориулах байсан даа. Дасгалжуулагчийг шатрын мэдлэгтэй хүн л хийнэ биз дээ. Хөлбөмбөгөөр жишээ аваад үзье. Дасгалжуулагчгүй хөлбөмбөгчид ямар амжилт үзүүлэх вэ. Холбооных нь ерөнхийлөгч багаа удирдаад явж байна гэвэл ямар инээдтэй сонсогдох бол. Арга ядсан хүний л хийх ажил шүү дээ. Энэ бол “зууны онигоо”. Ер нь аль ч спортын түүхэнд тухайн холбооны ерөнхийлөгч нь багаа дасгалжуулаад, удирдаад явж байна гэж сонсогдоогүй. Сонсогдох ч үгүй. Эмэгтэйчүүд тааруу амжилт үзүүлээд ирэхэд битгий гайхаарай. Бас тэдний амжилтыг хувийн эрх ашгаа бодсон шатрын холбооны удирдлагуудаас нэхье. Манайхан африкийн аль нэг баг юм уу, Шри Ланк зэрэг улстай тоглоод явж байх шатарчид мөн үү. Ахмад шатарчид лав ичиж байгаа даа, нээрээ шүү. Бид чансаа өндөртэй шатарчидтай тоглоод ана мана, ач тач үзэлцээд явах ёстой юм. Харин эрэгтэйчүүдийг сайн тоглож байгаа гэдгийг дурдахгүй өнгөрч болохгүй. Гэхдээ энэ бол хэн нэгний гавьяа биш. Тэд зөвхөн бор зүрхээрээ л тоглож байна. Эрэгтэй шатарчдын залуу үе гарч ирж байна гэсэн үг. Онцолбол Б.Гүндаваа, Ц.Батчулуун нарыг онцолж болно. Тэд дэлхийн шилдэг шатарчин Накамүра, Шульман, Белявски, Себенек нарын чансаа өндөр шилдэг тоглогчидтой дайчин тоглолт үзүүлсэн юм. Шинэ үеийн төлөөлөл болох их мастер Б.Мөнгөнтуул, Т.Батчимэг, Д.Янжиндулам, Б.Гүндаваа, Ц.Батчулуун, Г.Эрдэнэ гээд манай улсын шатрын спортод үнэтэй хувь нэмэр оруулж буй шатарчдаа холбоо нь дэмжиж ажиллахгүй бол тэдний амжилт ахихгүй шүү дээ. Монголд шатрын спорт хөгжиж байгаа, гэхдээ удирдлага хэмээх нэр хүнд хайсан хэдэн хүний явуулж байгаа бодлого нь буруу, хийгээд өрөвдөлтэй байна.