Үнэхээр ч Казахстаны эрх баригчид төдийгүй бусад намын нөлөө бүхий улстөрчид нь “Н.Назарбаевыг дахин Ерөнхийлөгчөөр сонгох нь улс орны хөгжилд хэрэгтэй. Түүний үйл хэргийг тууштайгаар үргэлжлүүлэх нь Казахстаны төлөө хийж буй сайн үйл хэрэг юм” хэмээн мэдэгдэх болсон байна.
Зөвхөн сөрөг хүчнийхэнд гэхэд Н.Назарбаевт ганцхан алдаа бий гэдгийг илэрхийлж байна. Ингэхдээ тэд “Ерөнхийлөгч ОХУ-тай хэт дотно харилцаатай байгаа нь түүний сул тал. Бид үүнд л санаа зовж байна. Энэ дотно харилцаа нь эргээд байгалийн баялаг, газрын тос, байгалийн хийн асар их нөөцтэй манай улсад ОХУ-ын сонирхлыг шууд утгаар нь баталгаажуулах гэмтэй юм. Тэр дундаа ураны нөөцийг оросууд хэзээ ч хаалганы цаана үлдээхгүй нь ойлгомжтой. Энэ бол Н.Назарбаевт сануулах хамгийн том хийгээд цорын ганц анхааруулга” гэв.
Казахстаны байгалийн нөөцийг өөрсдийн хүсэл сонирхлоо биелүүлэх гол баялаг болгон ашиглахыг хүссэн улс орнуудын хувьд Н.Назарбаевын дараах Ерөнхийлөгч нь хэн байх вэ гэдэг нь хамгийн том асуудал байгаа нь үнэн. Тэр дундаа ОХУ-ын төрийн өндөрлөгүүдийн хувьд Н.Назарбаев өөрийн эрх мэдлийг дахин баталгаажуулж чадвал асуудал тус улсын талд нааштайгаар эргэнэ гэдэгт итгэж буй нь ч нууц биш. Энэ талаар тус улсын хэвлэл, мэдээллийн хэрэгсэлд “Дөрөвдүгээр сарын 3-нд болох Ерөнхийлөгчийн сонгуульд Ерөнхийлөгч Н.Назарбаев дахин сонгогдлоо гэхэд дөрвөн жилийн дараах Казахстаны Ерөнхийлөгч хэн байх вэ гэдгийг дэлхийн хүчирхэг гүрнүүд аль хэдийнэ сонирхоод эхэлсэн нь лавтай” гэж бичсэн байна. Тэдний уг дүгнэлт Казахстан хэзээ ч их гүрнүүдийн сонирхлын гадна үлдэхгүйг батлахын зэрэгцээ Н.Назарбаевын дараагийн хүнийг зөвхөн энэ удаагийн сонгуулиар төдийгүй дөрвөн жилийн дараах Ерөнхийлөгчийн сонгуулийг хүртэл судалж, ашиг сонирхлынхоо төвд байлгана гэдгийг илэрхийлэх аж.
Ерөнхийлөгчийн сонгуульд нэр дэвшиж буй Булаг Абилов болон С.Отен нар ч нөхцөл байдлыг хүлээн зөвшөөрч “Бид хоёр энэ удаагийн Ерөнхийлөгчийн сонгуульд ялалт байгуулна гэж найдахгүй байна. Харин дараагийн Ерөнхийлөгчийн сонгуулиар бол бид хоёрын хэн нэгэн нь л Казахстаны Ерөнхийлөгч болох нь тодорхой” гэв.
Харин Н.Назарбаевын эсрэг ажиллаж буй өөр нэг сөрөг хүчнийхэн Казахстаны нэгэн веб сайтад “Одоогийн Ерөнхийлөгчийн ажлыг цааш нь үргэлжүүлэн ажлыг нь хийлгэвэл яасан юм бэ. Энэ сонгуулийг шууд зогсоох нь бидэнд хэрэгтэй юм биш үү” гэх мэдэгдэл хийсэн нь олныг гайхшруулаад авсан. Гэхдээ тэд үүнийгээ эсрэгээр нь ойлгох хэрэгтэй гэдэг тайлбарыг үргэлжлүүлэн бичсэн байлаа. Үүний зэрэгцээ ажиглагчид ч Н.Назарбаеваар дамжин хэрэгжиж буй Оросын талын нөлөөг тодорхойлохоо мартсангүй. Тодруулбал тэд “Н.Назарбаев өдгөө 71 настай хүн. Тэр сайн улстөрч. Насны хувьд ахмад үед орох нь тодорхой. Иймд залуу үед халаагаа өгөх нь зүйн хэрэг. Гэхдээ бидний харж байгаагаар тэр ажлаа хийж дуусаагүй байна. Ажлаа хийж дуусгаагүй учраас л ийм өндөр настай атлаа дахин ирэх дөрвөн жилийг өөрийнхөөрөө удирдахыг чармайж байгаа нь лавтай. Магадгүй ОХУ-ын нөлөө бүхий улстөрчид түүнийг “Хийхээр амласан ажлаа хийсэн шиг хийх хэрэгтэй шүү. Тэр болтол бүрэн эрхийн хугацаагаа өөрийнхөөрөө тодорхойл” хэмээн зааварлачхсан ч байж болох юм шүү” хэмээн дүгнэв.
Гэхдээ Н.Назарбаевын талынхан энэ мэт эсрэг, далд утгатай хошин егөөдлийг огтхон ч тоохгүй байна. Тэд “Бид ням гарагт болох Ерөнхийлөгчийн сонгуульд бэлэн” гээд санал хураалтын хариу ирэх ням гарагт болж, орон нутгийн цагаар үдшийн 22 цагт дуусна гэдгийг мэдэгдэв.
Ийнхүү Казахстаны улстөрчид өөр хоорондоо Н.Назарбаевийн улс төрийн карьерын талаар санал бодлоо илэрхийлж байх зуур олон улсын ажиглагчид ч дуугүй суусангүй. Тэд юун түрүүнд дуу нэгтэйгээр “Н.Назарбаевыг энэ удаан хугацааны турш өвгөн болтлоо улс төрд байсаар байгаагаас нь харахад тун “айхтар” өвөө бололтой” хэмээсэн байна. Хоовер их сургуулийн олон улсын улс төр шинжээч Кэннэйт Жовит “Н.Назарбаев буурь, туршлага суусан хашин өвгөнийхөө хувьд сонгуулийн гол хөзрөө хав дарж чадаж байна. Тэр сонгуулийн өмнөх өдөр тэсрэлт хийж магадгүй” гэжээ. Хүчтэй сөрөг хүчнийхэн ч Н.Назарбаевын цаанаас ОХУ-ын Ерөнхийлөгч Д.Медведевийн толгой нууцгайхан цухуйж буй зурагт хуудсыг эрчимтэйгээр олон нийтэд тарааж эхэлсэн байна.
Гэсэн ч энэ бүхэн Н.Назарбаевыг Ерөнхийлөгчийн суудлаас буулгах гол түлхүүр болж чадахгүй гэдэг нь аль хэдийнэ тодорхой болсон бололтой. Учир нь, тус улсын улстөрчид ч иргэд нь ч энэ удаагийн Ерөнхийлөгчийн сонгуулиас Н.Назарбаеваас өөр хүнийг Ерөнхийлөгчөөр харж чадахгүй байгаа юм. Ганц нэг сөрөг хүчин нь л “Ирэх 2015 оны Ерөнхийлөгчийн сонгуулиар л боломж бидний өмнө нээгдэнэ” гэсэн итгэл найдвараар ирээдүйг харж буйг эс тооцвол Н.Назарбаев тус улсын иргэдийн зүрх сэтгэлийг нэг хэсэгтээ л эзэгнэсээр байх ажээ. Гэхдээ өнгөрсөн хугацаанд мөнхийн Ерөнхийлөгч байх хүсэл сонирхлыг нь бас ч гэж хааж чадсанаас нь харахад тэд өөрчлөлтийг хийхийг хүсч байгаа шигээ хэзээ, яаж хийх вэ гэдгээ л шийдэж чадахгүй байгаа байж болох юм.
Зохиогчийн эрх:
"Улс төрийн тойм" сонин